Słowo synagoga pochodzi od greckiego synagoge – miejsce zebrań. Jest to żydowski dom modlitw, a zarazem miejsce zgromadzeń gminy żydowskiej oraz studiowania Tory i Talmudu. Polskie słowo odpowiadające pojęciu synagogi to bożnica.

W dawnej Polsce synagogi miały liczne funkcje istotne dla społeczności żydowskiej – były one siedzibami władz gminy żydowskiej i sądu rabinackiego; czasem mieściły się tam stołówki, schroniska, a nawet więzienia. Synagoga służy przede wszystkim do modlitw, natomiast nie jest światynią w chrześcijańskim znaczeniu tego słowa. Za jedyną świątynię judaizm uznaje Świątynię Jerozolimską. Istniały trzy Świątynie Jerozolimskie:

  • Pierwsza Świątynia, istniejąca w latach 966–586 p.n.e., zbudowana podobno przez króla Salomona, zniszczona przez wojska Nabuchodonozora; wierzy się, że była w niej przechowywana Arka Przymierza, która zaginęła podczas najazdu armii babilońskiej;
  • Druga Świątynia, istniejąca w latach 520–20 p.n.e.; w II w., za panowania Antiocha IV Epifanesa przekształcona w świątynię boga Baala; Juda Machabeusz ponownie poświęcił świątynię;
  • Świątynia Heroda (20 p.n.e. – 70 n.e.) świątynia wybudowana na nowo za czasów Heroda Wielkiego; została zburzona przez Rzymian.

Budowa i elementy

Najważniejszym elementem synagogi są zwoje Tory – tekst Pięciu Ksiąg Mojżeszowych, napisany ręcznie na zwoju pergaminu nawiniętym na drewniane wałki. Przechowuje się je w skrzyni zwanej Aron ha-kodesz, we wnęce w ścianie synagogi zwróconej ku Jerozolimie. Aron ha-kodesz jest osłonięta ozdobną kotarą zwaną parochet. Nad Aron ha-kodesz wisi lampka o nazwie Ner tamid – wieczne światło, paląca się zawsze, nawet jeśli nikogo nie ma. W synagodze znajdziemy także bimę – podwyższenie z pulpitem do czytania Tory, oraz menorę – siedmioramienny kandelabr będący symbolem narodu żydowskiego i Izraela.

Historia i architektura

Przypuszcza się, że pierwsze synagogi powstały w VI w. p.n.e., w czasie wysiedlenia Żydów do Babilonu; natomiast najstarsze wzmianki o synagodze pochodzą z egipskiego dokumentu z III w. p.n.e., a do dzisiejszych czasów zachowały się pozostałości synagogi z II w. p.n.e. na wyspie Delos.

Jeśli chodzi o architekturę, synagogi przeważnie były budynkami w stylu charakterystycznym dla czasu i miejsca, w którym się znajdowały. Przykładowo, synagogi rzymskie były budowane i zdobione w rzymskim stylu klasycznym. W średniowieczu synagogi Żydów sefardyjskich miały układ bazylikowy i były zdobione w stylu mauretańskim. Natomiast synagogi Żydów aszkenazyjskich musiały, zgodnie z ograniczeniami narzuconymi przez władze miast, być budynkami niewyróżniającymi się z otoczenia, więc czasem miały elementy charakterystyczne dla architektury gotyckiej, ale często były bardzo skromne i pozbawione zdobień.

Ponieważ główna sala modlitewna była przeznaczona dla mężczyzn, w średniowieczu w synagogach pojawiły się babińce – specjalne sale dla kobiet. Pierwsze wzmianki o babińcach pojawiają się w XIII w., natomiast w XV i XVI w. stały się one powszechne. Babińce musiały mieć osobne wejście i być tak usytuowane, by znajdujące się w nich kobiety nie były widziane ani słyszane przez mężczyzn, gdyż uważano, że mogłyby rozpraszać mężczyzn podczas modlitwy.

Dziękujemy za wsparcie techniczne oraz utrzymanie dla Sosnowiec mieszkania oraz Toruń mieszkania, bez Was nie udałoby się nam utrzymać tej strony.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *